Jaszczurki pomogą pozbyć się ślimaków! Sprawdź, jakie jaszczurki można spotkać w ogrodzie i czy należy się ich obawiać?

W Polsce żyją tylko cztery gatunki jaszczurek. Jest to:

• jaszczurka zwinka – to najbardziej pospolity gatunek o zielonkawym zabarwieniu (widocznym szczególnie u samców), z ciemniejszymi wzorami na grzbiecie, samice są w odcieniach brązu i szarości;
• jaszczurka żyworodna – znana też jako żyworódka, ma ubarwienie w odcieniach brązu i szarości, to również często spotykany gatunek;
• jaszczurka murówka – ten gatunek w Polsce spotyka się tylko na Dolnym Śląsku;
• padalec – te jaszczurki nie mają widocznych kończyn i często są mylone z wężami. To błąd! Padalce mają do 50 cm długości, ciało walcowate i wydłużone, charakterystyczna jest mała głowa, która nie jest wyraźnie wyodrębniona z ciała (co odróżnia je od węży). Padalce mają szarawe, brązowe lub brunatne ubarwienie, często z niebieskimi plamkami na grzbiecie.

Występowała także jaszczurka zielona, ale prawdopodobnie już wyginęła na terenie Polski.

Jaszczurki to gady. Ich skóra jest pokryta drobnymi łuskami i wbrew popularnym przekonaniem – nie jest oślizgła. Ciało jaszczurek jest wydłużone. Najczęściej mają po cztery kończyny (a każda z nich ma po 5 palców), ale są też jaszczurki pozbawione odnóży, czego doskonałym przykładem jest rodzimy padalec. Jaszczurki mają też długie ogony, które potrafią odrzucić w sytuacji zagrożenia (nie dotyczy to wszystkich gatunków na świecie, ale polskich – tak). Młode jaszczurek wyglądają jak dorosłe (różnią się tylko wielkością) i niemal od razu stają się samodzielne. A mogą wylęgać się z jaj po kilku tygodniach inkubacji (jak zwinki) lub takich, które pękają od razu przy porodzie i w praktyce młode od razu przychodzą na świat (jak jaszczurki żyworodne).

Są także gatunki, które na pierwszy rzut oka przypominają jaszczurki i często bywają za nie uważane, ale wcale nimi nie są. To:

• salamandra – w Polsce żyje tylko jeden gatunek, czyli salamandra plamista,
• traszki – w Polsce żyje kilka gatunków, m.in. traszka zwyczajna i grzebieniasta.

Salamandry i traszki mają ciała podobne do jaszczurek. Jednak nie są gadami, ale płazami ogoniastymi. Różni je budowa i funkcjonowanie niektórych narządów wewnętrznych, ale to, co możemy dostrzec „na oko” to delikatna i wilgotna skóra, która jest pozbawiona łusek. Te płazy zdecydowanie wolą też miejsca wilgotne niż słoneczne i suche. Bardzo ważną różnicą jest sposób rozmnażania się. I salamandry, i traszki składają jaja w wodzie. Z nich wylęgają się larwy (podobne do kijanek), które dopiero po jakimś czasie przeistaczają się w osobniki o „dorosłym” wyglądzie i opuszczają zbiorniki wodne, gdzie żyły do tej pory (traszki często pozostają w ich pobliżu i przez całe życie świetnie pływają, dorosłe salamandry nie umieją pływać).

Jaszczurki (oraz salamandry i traszki) mają wprawdzie zęby, ale dla ludzi są one zupełnie niegroźne. Jedne i drugie w sytuacji zagrożenia wolą uciec i schować się, niż atakować. Często w takich sytuacjach odrzucają ogony, które mają zmylić przeciwnika. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy zwierzę nie ma jak uciec, bo np. złapaliśmy je do ręki, wtedy może spróbować gryźć. Jednak te ugryzienia nie wyrządzą nam szkody. Jaszczurki, w tym padalce, to bezbronne zwierzęta!

W Polsce nie ma jadowitych jaszczurek, za to jad wytwarzają salamandry oraz traszki, które jaszczurkami nie są. Ich jad chroni zwierzęta przed pożarciem przez drapieżniki. Nie jest aplikowany przez ugryzienie, ale pokrywa skórę zwierząt. Nie wolno brać ich do ręki, bo powoduje silne podrażnienia!

Zwinne jaszczurki polują na różne zwierzęta, m.in. różne owady, ale żywią się też ślimakami nagimi, są więc naszym sprzymierzeńcem w walce z tymi mięczakami. Ślimaki oraz inne wolno poruszające się zwierzęta (np. dżdżownice, różne owady, pająki) zjadają także niezbyt szybkie salamandry i traszki.

Dowiedz się więcej: Polecamy skuteczne metody na ślimaki nagie. Użyj tych sposobów i pozbądź się szkodników

W ogrodach można spotkać przede wszystkim najbardziej popularne jaszczurki zwinki oraz żyworódki. Te gatunki występują w całej Polsce. W ogrodach spotyka się także padalce. Natomiast salamandry, można spotkać przede wszystkim w ogrodach na terenach górskich i podgórskich, w których występują strumyki lub wilgotne zarośla. Z kolei traszki, które bardziej są związane z wodą, docenią obecność stawów i głębszych oczek wodnych (w których nie ma ryb), ale mogą pojawiać się także na innych terenach.

Jaszczurki, salamandry i traszki to dzikie zwierzęta, które mogą same „wprowadzić się” do ogrodu. Sprzyjają im przede wszystkim ogrody naturalne, a dzikimi zakątkami, gdzie mogą szukać schronienia – w stertach kamieni czy drewna. Jeśli chcemy mieć jaszczurki i płazy ogoniaste w ogrodzie, nie możemy używać środków chemicznych, które bardzo im szkodzą.

• Jaszczurki rosnąc, przechodzą wylinki, czyli „zrzucają skórę”.
• Jaszczurki są zmiennocieplne, co oznacza, że temperatura ich ciała zależy od otoczenia. Dlatego najczęściej lubią się wygrzewać. Zimę spędzają w stanie hibernacji, w różnych norach i jamach. Mogą zimować wspólnie z innymi gadami i płazami, nawet w sporych grupach.
• Jaszczurki, salamandry i traszki mają umiejętność odrzucenia ogona. U większości gatunków odrasta on w poprzedniej postaci. Wyjątkiem są padalce, u których „nowy” ogon jest znacznie krótszy i słabiej rozwinięty. Z kolei zwinkom i żyworódkom może odrosnąć… więcej niż jeden!
• Jeśli na widok jaszczurki lub innego gada (oraz niektórych płazów) ogarnia cię obrzydzenie i strach, i za nic w świecie nie przekonasz się do tych zwierząt, prawdopodobnie cierpisz na herpetofobię, czyli właśnie instynktowny i niezupełnie racjonalny strach przed wężami, jaszczurkami itp.